Dla osób z celiakią, nietolerancją glutenu lub tych, którzy po prostu zdecydowali się ograniczyć jego spożycie, tradycyjna polska kuchnia może wydawać się wyzwaniem. Jednak z odpowiednimi modyfikacjami, możemy cieszyć się klasycznymi polskimi smakami bez glutenu. W tym artykule przedstawiamy cztery bezglutenowe wersje popularnych polskich obiadów, które nie ustępują smakiem oryginałom.
Dlaczego dieta bezglutenowa?
Dieta bezglutenowa jest koniecznością dla osób z celiakią (chorobą trzewną), alergią na pszenicę czy nietolerancją glutenu. Dla tych osób spożycie glutenu, białka obecnego w pszenicy, życie, jęczmieniu i niektórych innych zbożach, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Coraz więcej osób decyduje się również na ograniczenie glutenu z innych powodów zdrowotnych, takich jak zespół jelita drażliwego, czy ogólne samopoczucie. Niezależnie od powodu, dobre wieści są takie, że dieta bezglutenowa może być równie smaczna i różnorodna jak tradycyjna - nawet w kontekście polskiej kuchni!
1. Bezglutenowe kopytka z dynią i szałwią
Kopytka z dynią
Tradycyjne kopytka to klasyk polskiej kuchni. W tej bezglutenowej wersji dodajemy dynię, która nadaje im nie tylko piękny kolor, ale także wzbogaca smak i wartości odżywcze.
Składniki:
- 500g ziemniaków (typ mączysty)
- 250g upieczonej dyni (najlepiej Hokkaido)
- 200g mąki bezglutenowej (uniwersalnej mieszanki)
- 50g mąki ziemniaczanej
- 1 jajko
- sól, pieprz do smaku
- 2 łyżki masła klarowanego
- kilka listków świeżej szałwii
- opcjonalnie: 2 łyżki bezglutenowego parmezanu
Przygotowanie:
- Ziemniaki obierz, ugotuj w osolonej wodzie do miękkości, a następnie dokładnie odcedź i pozostaw na chwilę, aby odparowały.
- Jeszcze gorące ziemniaki przeciśnij przez praskę i odstaw do ostygnięcia.
- Upieczoną dynię zblenduj na gładkie puree.
- Połącz ziemniaki z dynią, dodaj jajko, mąkę bezglutenową i ziemniaczaną oraz sól i pieprz.
- Zagnieć ciasto - powinno być miękkie, ale nie klejące. W razie potrzeby dodaj więcej mąki bezglutenowej.
- Na oprószonej mąką bezglutenową powierzchni rozwałkuj ciasto na gruby wałek o średnicy około 3 cm.
- Pokrój wałek na ukośne kawałki o długości około 2-3 cm.
- Zagotuj dużą ilość osolonej wody. Wrzucaj kopytka partiami i gotuj, aż wypłyną na powierzchnię. Po wypłynięciu gotuj jeszcze 1-2 minuty.
- W międzyczasie na patelni rozpuść masło klarowane, dodaj listki szałwii i smaż przez chwilę.
- Odcedzone kopytka przełóż na patelnię z masłem szałwiowym i delikatnie wymieszaj.
- Podawaj posypane świeżo zmielonym pieprzem i opcjonalnie bezglutenowym parmezanem.
Wartości odżywcze (1 porcja):
- Kalorie: 310 kcal
- Białko: 6g
- Węglowodany: 55g
- Tłuszcze: 7g
- Błonnik: 5g
2. Bezglutenowy gołąbki z kaszą jaglaną i grzybami
Gołąbki bezglutenowe
Gołąbki to klasyk polskiej kuchni, idealny na rodzinny obiad. W tej wersji zastępujemy tradycyjny ryż kaszą jaglaną, która jest naturalnie bezglutenowa i bardzo odżywcza.
Składniki:
- 1 duża główka kapusty białej
- 300g kaszy jaglanej
- 400g mielonego mięsa (mieszanka wołowo-wieprzowa) lub 400g ugotowanej soczewicy dla wersji wege
- 200g pieczarek
- 1 duża cebula
- 2 ząbki czosnku
- 1 jajko
- 2 łyżki oleju rzepakowego
- sól, pieprz, papryka słodka, kminek, majeranek
- 1 liść laurowy
- 3 ziarna ziela angielskiego
Sos pomidorowy:
- 500ml passaty pomidorowej
- 1 cebula
- 2 ząbki czosnku
- 1 łyżka suszonego oregano
- 1 łyżeczka miodu (opcjonalnie)
- sól, pieprz do smaku
- 1 łyżka oliwy z oliwek
Przygotowanie:
- Kaszę jaglaną przepłucz dokładnie na sicie, następnie ugotuj w proporcji 1:2 (kasza:woda) z dodatkiem soli. Po ugotowaniu odstaw do ostygnięcia.
- Z kapusty wytnij głąb, a następnie włóż całą główkę do dużego garnka z osoloną, wrzącą wodą. Gotuj, stopniowo oddzielając miękkie zewnętrzne liście. Odłóż je na bok do ostygnięcia.
- Cebulę i czosnek drobno posiekaj, pieczarki pokrój w małą kostkę.
- Na patelni rozgrzej olej, zeszklij cebulę, dodaj czosnek, a następnie pieczarki. Smaż, aż woda z grzybów odparuje i lekko się zrumienią.
- W dużej misce połącz ostudzoną kaszę jaglaną, mięso mielone (lub ugotowaną soczewicę), podsmażone grzyby z cebulą, jajko i przyprawy. Dokładnie wymieszaj.
- Z liści kapusty odetnij twarde części żeber (aby łatwiej się zawijały).
- Na każdy liść kapusty nałóż około 2-3 łyżki farszu, zawiń boki do środka, a następnie zroluj w kształt pakieciku.
- Przygotuj sos pomidorowy: na oliwie zeszklij posiekaną cebulę, dodaj czosnek, smaż chwilę, następnie wlej passatę, dodaj przyprawy i opcjonalnie miód. Gotuj na małym ogniu około 10 minut.
- Na dnie naczynia żaroodpornego ułóż kilka liści kapusty, które zostały (lub które były uszkodzone). Na nich układaj gołąbki, ciasno jeden obok drugiego.
- Zalej wszystko sosem pomidorowym, dodaj liść laurowy i ziele angielskie.
- Przykryj naczynie (pokrywką lub folią aluminiową) i piecz w piekarniku rozgrzanym do 180°C przez około 60-75 minut.
Wartości odżywcze (1 porcja - 2 gołąbki):
- Kalorie: 370 kcal
- Białko: 20g
- Węglowodany: 45g
- Tłuszcze: 12g
- Błonnik: 8g
3. Bezglutenowe placki ziemniaczane z sosem grzybowym
Placki ziemniaczane
Placki ziemniaczane to klasyk, który w wersji bezglutenowej smakuje równie doskonale. Podane z aromatycznym sosem grzybowym stanowią pełnowartościowy i sycący obiad.
Składniki na placki:
- 1 kg ziemniaków
- 1 duża cebula
- 2 jajka
- 3-4 łyżki mąki ziemniaczanej
- sól, pieprz do smaku
- olej rzepakowy do smażenia
Składniki na sos grzybowy:
- 300g świeżych grzybów leśnych (lub pieczarek)
- 1 cebula
- 2 ząbki czosnku
- 200ml śmietanki 18% (lub mleka kokosowego dla wersji bez nabiału)
- 1 łyżka masła klarowanego (lub oleju kokosowego)
- 1 łyżka mąki ziemniaczanej
- sól, pieprz, tymianek, majeranek
- natka pietruszki do dekoracji
Przygotowanie placków:
- Ziemniaki obierz i zetrzyj na tarce o drobnych oczkach lub w malakserze.
- Odciśnij dokładnie startą masę z nadmiaru wody.
- Cebulę drobno posiekaj lub także zetrzyj na tarce.
- W misce połącz odciśnięte ziemniaki, cebulę, jajka, mąkę ziemniaczaną, sól i pieprz. Dokładnie wymieszaj.
- Na patelni rozgrzej olej. Nakładaj porcje masy ziemniaczanej (około 2 łyżki na placek) i rozpłaszczaj na cienkie placki.
- Smaż na złoty kolor z obu stron (około 2-3 minuty z każdej strony). Po usmażeniu przełóż na papierowy ręcznik, aby odsączyć nadmiar tłuszczu.
Przygotowanie sosu grzybowego:
- Grzyby oczyść i pokrój w plasterki. Cebulę i czosnek drobno posiekaj.
- W rondelku rozgrzej masło klarowane, zeszklij cebulę, dodaj czosnek, a następnie grzyby.
- Smaż grzyby, aż woda z nich odparuje i lekko się zrumienią. Dodaj przyprawy.
- Mąkę ziemniaczaną rozmieszaj w małej ilości zimnej wody, aby nie było grudek.
- Do grzybów wlej śmietankę, zagotuj, a następnie dodaj rozmieszaną mąkę ziemniaczaną.
- Gotuj, mieszając, aż sos zgęstnieje. Dopraw do smaku.
Podawanie:
Placki podawaj na ciepło, polane sosem grzybowym i posypane posiekaną natką pietruszki. Możesz dodać świeżą sałatkę z pomidorów i ogórków jako dodatek.
Wartości odżywcze (1 porcja - 3 placki z sosem):
- Kalorie: 420 kcal
- Białko: 10g
- Węglowodany: 55g
- Tłuszcze: 18g
- Błonnik: 6g
4. Bezglutenowy żurek na domowym zakwasie
Żurek to jedna z najbardziej charakterystycznych polskich zup. W wersji bezglutenowej przygotowujemy go na bazie mąki gryczanej zamiast żytniej. Smak pozostaje równie wyrazisty i aromatyczny!
Składniki na zakwas:
- 200g mąki gryczanej
- 500ml przegotowanej, ostudzonej wody
- 3 ząbki czosnku
- 3 liście laurowe
- 5 ziaren ziela angielskiego
- 1 łyżeczka soli
Składniki na zupę:
- 250ml zakwasu z mąki gryczanej
- 1,5l bulionu warzywnego lub mięsnego (domowego)
- 300g białej kiełbasy (bezglutenowej)
- 150g wędzonego boczku
- 2 marchewki
- 1 pietruszka
- 1/4 selera
- 1 cebula
- 3 ząbki czosnku
- 3 jajka ugotowane na twardo
- 2 łyżki chrzanu
- 1 łyżka majeranku
- liść laurowy, ziele angielskie
- sól, pieprz do smaku
- opcjonalnie: łyżka śmietany 18% do podania
Przygotowanie zakwasu (tydzień wcześniej):
- W wyparzonym słoiku wymieszaj mąkę gryczaną z wodą. Dodaj obrane i przekrojone ząbki czosnku, liście laurowe, ziele angielskie i sól.
- Słoik przykryj gazą lub ściereczką (nie zakręcaj) i odstaw w ciepłe miejsce na 5-7 dni.
- Codziennie mieszaj zakwas drewnianą łyżką. Po około tygodniu zakwas powinien mieć kwaśny zapach i smak.
Przygotowanie zupy:
- Warzywa obierz i pokrój w kostkę. Wędzonego boczku pokrój w kostkę, a kiełbasę w plasterki.
- W dużym garnku podsmaż boczek, aż się zrumieni i wytopi z niego tłuszcz.
- Dodaj pokrojoną cebulę i czosnek, smaż do zeszklenia.
- Dodaj pozostałe warzywa, smaż chwilę, a następnie wlej bulion. Dodaj liść laurowy, ziele angielskie i majeranek.
- Gotuj na średnim ogniu około 20-25 minut, aż warzywa będą miękkie.
- Dodaj pokrojoną kiełbasę i gotuj kolejne 10 minut.
- Zakwas z mąki gryczanej przecedź przez sito, a następnie powoli wlewaj do zupy, ciągle mieszając.
- Dodaj chrzan, dopraw solą i pieprzem do smaku. Gotuj jeszcze 5 minut.
- Jajka ugotowane na twardo pokrój na połówki lub ćwiartki.
Podawanie:
Żurek podawaj gorący, z połówką jajka na twardo w każdej porcji. Możesz dodać łyżkę śmietany i posypać posiekanym szczypiorkiem. Tradycyjnie podaje się go z bezglutenowym pieczywem.
Wartości odżywcze (1 porcja):
- Kalorie: 350 kcal
- Białko: 18g
- Węglowodany: 28g
- Tłuszcze: 19g
- Błonnik: 4g