Obiady Bez Glutenu - Polskie Inspiracje

Zdjęcie artykułu - bezglutenowy obiad

Dla osób z celiakią, nietolerancją glutenu lub tych, którzy po prostu zdecydowali się ograniczyć jego spożycie, tradycyjna polska kuchnia może wydawać się wyzwaniem. Jednak z odpowiednimi modyfikacjami, możemy cieszyć się klasycznymi polskimi smakami bez glutenu. W tym artykule przedstawiamy cztery bezglutenowe wersje popularnych polskich obiadów, które nie ustępują smakiem oryginałom.

Dlaczego dieta bezglutenowa?

Dieta bezglutenowa jest koniecznością dla osób z celiakią (chorobą trzewną), alergią na pszenicę czy nietolerancją glutenu. Dla tych osób spożycie glutenu, białka obecnego w pszenicy, życie, jęczmieniu i niektórych innych zbożach, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Coraz więcej osób decyduje się również na ograniczenie glutenu z innych powodów zdrowotnych, takich jak zespół jelita drażliwego, czy ogólne samopoczucie. Niezależnie od powodu, dobre wieści są takie, że dieta bezglutenowa może być równie smaczna i różnorodna jak tradycyjna - nawet w kontekście polskiej kuchni!

1. Bezglutenowe kopytka z dynią i szałwią

Kopytka z dynią

Tradycyjne kopytka to klasyk polskiej kuchni. W tej bezglutenowej wersji dodajemy dynię, która nadaje im nie tylko piękny kolor, ale także wzbogaca smak i wartości odżywcze.

Składniki:

  • 500g ziemniaków (typ mączysty)
  • 250g upieczonej dyni (najlepiej Hokkaido)
  • 200g mąki bezglutenowej (uniwersalnej mieszanki)
  • 50g mąki ziemniaczanej
  • 1 jajko
  • sól, pieprz do smaku
  • 2 łyżki masła klarowanego
  • kilka listków świeżej szałwii
  • opcjonalnie: 2 łyżki bezglutenowego parmezanu

Przygotowanie:

  1. Ziemniaki obierz, ugotuj w osolonej wodzie do miękkości, a następnie dokładnie odcedź i pozostaw na chwilę, aby odparowały.
  2. Jeszcze gorące ziemniaki przeciśnij przez praskę i odstaw do ostygnięcia.
  3. Upieczoną dynię zblenduj na gładkie puree.
  4. Połącz ziemniaki z dynią, dodaj jajko, mąkę bezglutenową i ziemniaczaną oraz sól i pieprz.
  5. Zagnieć ciasto - powinno być miękkie, ale nie klejące. W razie potrzeby dodaj więcej mąki bezglutenowej.
  6. Na oprószonej mąką bezglutenową powierzchni rozwałkuj ciasto na gruby wałek o średnicy około 3 cm.
  7. Pokrój wałek na ukośne kawałki o długości około 2-3 cm.
  8. Zagotuj dużą ilość osolonej wody. Wrzucaj kopytka partiami i gotuj, aż wypłyną na powierzchnię. Po wypłynięciu gotuj jeszcze 1-2 minuty.
  9. W międzyczasie na patelni rozpuść masło klarowane, dodaj listki szałwii i smaż przez chwilę.
  10. Odcedzone kopytka przełóż na patelnię z masłem szałwiowym i delikatnie wymieszaj.
  11. Podawaj posypane świeżo zmielonym pieprzem i opcjonalnie bezglutenowym parmezanem.

Wartości odżywcze (1 porcja):

  • Kalorie: 310 kcal
  • Białko: 6g
  • Węglowodany: 55g
  • Tłuszcze: 7g
  • Błonnik: 5g

2. Bezglutenowy gołąbki z kaszą jaglaną i grzybami

Gołąbki bezglutenowe

Gołąbki to klasyk polskiej kuchni, idealny na rodzinny obiad. W tej wersji zastępujemy tradycyjny ryż kaszą jaglaną, która jest naturalnie bezglutenowa i bardzo odżywcza.

Składniki:

  • 1 duża główka kapusty białej
  • 300g kaszy jaglanej
  • 400g mielonego mięsa (mieszanka wołowo-wieprzowa) lub 400g ugotowanej soczewicy dla wersji wege
  • 200g pieczarek
  • 1 duża cebula
  • 2 ząbki czosnku
  • 1 jajko
  • 2 łyżki oleju rzepakowego
  • sól, pieprz, papryka słodka, kminek, majeranek
  • 1 liść laurowy
  • 3 ziarna ziela angielskiego

Sos pomidorowy:

  • 500ml passaty pomidorowej
  • 1 cebula
  • 2 ząbki czosnku
  • 1 łyżka suszonego oregano
  • 1 łyżeczka miodu (opcjonalnie)
  • sól, pieprz do smaku
  • 1 łyżka oliwy z oliwek

Przygotowanie:

  1. Kaszę jaglaną przepłucz dokładnie na sicie, następnie ugotuj w proporcji 1:2 (kasza:woda) z dodatkiem soli. Po ugotowaniu odstaw do ostygnięcia.
  2. Z kapusty wytnij głąb, a następnie włóż całą główkę do dużego garnka z osoloną, wrzącą wodą. Gotuj, stopniowo oddzielając miękkie zewnętrzne liście. Odłóż je na bok do ostygnięcia.
  3. Cebulę i czosnek drobno posiekaj, pieczarki pokrój w małą kostkę.
  4. Na patelni rozgrzej olej, zeszklij cebulę, dodaj czosnek, a następnie pieczarki. Smaż, aż woda z grzybów odparuje i lekko się zrumienią.
  5. W dużej misce połącz ostudzoną kaszę jaglaną, mięso mielone (lub ugotowaną soczewicę), podsmażone grzyby z cebulą, jajko i przyprawy. Dokładnie wymieszaj.
  6. Z liści kapusty odetnij twarde części żeber (aby łatwiej się zawijały).
  7. Na każdy liść kapusty nałóż około 2-3 łyżki farszu, zawiń boki do środka, a następnie zroluj w kształt pakieciku.
  8. Przygotuj sos pomidorowy: na oliwie zeszklij posiekaną cebulę, dodaj czosnek, smaż chwilę, następnie wlej passatę, dodaj przyprawy i opcjonalnie miód. Gotuj na małym ogniu około 10 minut.
  9. Na dnie naczynia żaroodpornego ułóż kilka liści kapusty, które zostały (lub które były uszkodzone). Na nich układaj gołąbki, ciasno jeden obok drugiego.
  10. Zalej wszystko sosem pomidorowym, dodaj liść laurowy i ziele angielskie.
  11. Przykryj naczynie (pokrywką lub folią aluminiową) i piecz w piekarniku rozgrzanym do 180°C przez około 60-75 minut.

Wartości odżywcze (1 porcja - 2 gołąbki):

  • Kalorie: 370 kcal
  • Białko: 20g
  • Węglowodany: 45g
  • Tłuszcze: 12g
  • Błonnik: 8g

3. Bezglutenowe placki ziemniaczane z sosem grzybowym

Placki ziemniaczane

Placki ziemniaczane to klasyk, który w wersji bezglutenowej smakuje równie doskonale. Podane z aromatycznym sosem grzybowym stanowią pełnowartościowy i sycący obiad.

Składniki na placki:

  • 1 kg ziemniaków
  • 1 duża cebula
  • 2 jajka
  • 3-4 łyżki mąki ziemniaczanej
  • sól, pieprz do smaku
  • olej rzepakowy do smażenia

Składniki na sos grzybowy:

  • 300g świeżych grzybów leśnych (lub pieczarek)
  • 1 cebula
  • 2 ząbki czosnku
  • 200ml śmietanki 18% (lub mleka kokosowego dla wersji bez nabiału)
  • 1 łyżka masła klarowanego (lub oleju kokosowego)
  • 1 łyżka mąki ziemniaczanej
  • sól, pieprz, tymianek, majeranek
  • natka pietruszki do dekoracji

Przygotowanie placków:

  1. Ziemniaki obierz i zetrzyj na tarce o drobnych oczkach lub w malakserze.
  2. Odciśnij dokładnie startą masę z nadmiaru wody.
  3. Cebulę drobno posiekaj lub także zetrzyj na tarce.
  4. W misce połącz odciśnięte ziemniaki, cebulę, jajka, mąkę ziemniaczaną, sól i pieprz. Dokładnie wymieszaj.
  5. Na patelni rozgrzej olej. Nakładaj porcje masy ziemniaczanej (około 2 łyżki na placek) i rozpłaszczaj na cienkie placki.
  6. Smaż na złoty kolor z obu stron (około 2-3 minuty z każdej strony). Po usmażeniu przełóż na papierowy ręcznik, aby odsączyć nadmiar tłuszczu.

Przygotowanie sosu grzybowego:

  1. Grzyby oczyść i pokrój w plasterki. Cebulę i czosnek drobno posiekaj.
  2. W rondelku rozgrzej masło klarowane, zeszklij cebulę, dodaj czosnek, a następnie grzyby.
  3. Smaż grzyby, aż woda z nich odparuje i lekko się zrumienią. Dodaj przyprawy.
  4. Mąkę ziemniaczaną rozmieszaj w małej ilości zimnej wody, aby nie było grudek.
  5. Do grzybów wlej śmietankę, zagotuj, a następnie dodaj rozmieszaną mąkę ziemniaczaną.
  6. Gotuj, mieszając, aż sos zgęstnieje. Dopraw do smaku.

Podawanie:

Placki podawaj na ciepło, polane sosem grzybowym i posypane posiekaną natką pietruszki. Możesz dodać świeżą sałatkę z pomidorów i ogórków jako dodatek.

Wartości odżywcze (1 porcja - 3 placki z sosem):

  • Kalorie: 420 kcal
  • Białko: 10g
  • Węglowodany: 55g
  • Tłuszcze: 18g
  • Błonnik: 6g

4. Bezglutenowy żurek na domowym zakwasie

Żurek to jedna z najbardziej charakterystycznych polskich zup. W wersji bezglutenowej przygotowujemy go na bazie mąki gryczanej zamiast żytniej. Smak pozostaje równie wyrazisty i aromatyczny!

Składniki na zakwas:

  • 200g mąki gryczanej
  • 500ml przegotowanej, ostudzonej wody
  • 3 ząbki czosnku
  • 3 liście laurowe
  • 5 ziaren ziela angielskiego
  • 1 łyżeczka soli

Składniki na zupę:

  • 250ml zakwasu z mąki gryczanej
  • 1,5l bulionu warzywnego lub mięsnego (domowego)
  • 300g białej kiełbasy (bezglutenowej)
  • 150g wędzonego boczku
  • 2 marchewki
  • 1 pietruszka
  • 1/4 selera
  • 1 cebula
  • 3 ząbki czosnku
  • 3 jajka ugotowane na twardo
  • 2 łyżki chrzanu
  • 1 łyżka majeranku
  • liść laurowy, ziele angielskie
  • sól, pieprz do smaku
  • opcjonalnie: łyżka śmietany 18% do podania

Przygotowanie zakwasu (tydzień wcześniej):

  1. W wyparzonym słoiku wymieszaj mąkę gryczaną z wodą. Dodaj obrane i przekrojone ząbki czosnku, liście laurowe, ziele angielskie i sól.
  2. Słoik przykryj gazą lub ściereczką (nie zakręcaj) i odstaw w ciepłe miejsce na 5-7 dni.
  3. Codziennie mieszaj zakwas drewnianą łyżką. Po około tygodniu zakwas powinien mieć kwaśny zapach i smak.

Przygotowanie zupy:

  1. Warzywa obierz i pokrój w kostkę. Wędzonego boczku pokrój w kostkę, a kiełbasę w plasterki.
  2. W dużym garnku podsmaż boczek, aż się zrumieni i wytopi z niego tłuszcz.
  3. Dodaj pokrojoną cebulę i czosnek, smaż do zeszklenia.
  4. Dodaj pozostałe warzywa, smaż chwilę, a następnie wlej bulion. Dodaj liść laurowy, ziele angielskie i majeranek.
  5. Gotuj na średnim ogniu około 20-25 minut, aż warzywa będą miękkie.
  6. Dodaj pokrojoną kiełbasę i gotuj kolejne 10 minut.
  7. Zakwas z mąki gryczanej przecedź przez sito, a następnie powoli wlewaj do zupy, ciągle mieszając.
  8. Dodaj chrzan, dopraw solą i pieprzem do smaku. Gotuj jeszcze 5 minut.
  9. Jajka ugotowane na twardo pokrój na połówki lub ćwiartki.

Podawanie:

Żurek podawaj gorący, z połówką jajka na twardo w każdej porcji. Możesz dodać łyżkę śmietany i posypać posiekanym szczypiorkiem. Tradycyjnie podaje się go z bezglutenowym pieczywem.

Wartości odżywcze (1 porcja):

  • Kalorie: 350 kcal
  • Białko: 18g
  • Węglowodany: 28g
  • Tłuszcze: 19g
  • Błonnik: 4g

Wskazówki dla diety bezglutenowej

Praktyczne porady:

  • Czytaj etykiety - gluten może być ukryty w wielu niepozornych produktach jak sosy, kostki rosołowe czy przyprawy.
  • Unikaj zanieczyszczenia krzyżowego - używaj osobnych przyborów kuchennych i powierzchni do przygotowywania posiłków bezglutenowych.
  • Eksperymentuj z mąkami - mąka ryżowa, kukurydziana, ziemniaczana, z ciecierzycy czy amarantusa mogą zastąpić tradycyjną mąkę pszenną.
  • Przygotuj własne mieszanki mąk - domowe mieszanki mąk bezglutenowych często dają lepsze efekty niż gotowe produkty ze sklepu.
  • Korzystaj z naturalnie bezglutenowych produktów - ziemniaki, ryż, kasza jaglana, gryka, quinoa, amarantus - to doskonałe alternatywy dla glutenowych zbóż.
  • Nie rezygnuj z ulubionych dań - jak pokazują nasze przepisy, większość tradycyjnych polskich potraw można przygotować w wersji bezglutenowej.

Podsumowanie

Dieta bezglutenowa wcale nie musi oznaczać rezygnacji z tradycyjnych polskich smaków. Z odpowiednimi zamiennikami i technikami kulinarnymi możesz cieszyć się ulubionymi daniami w zdrowszej, bezglutenowej wersji. Przedstawione przepisy to tylko początek kulinarnej przygody z bezglutenową kuchnią polską. Eksperymentuj, dostosowuj i odkrywaj nowe smaki!

Tagi:

Marek Wiśniewski

Szef kuchni specjalizujący się w kuchni bezglutenowej. Od 10 lat prowadzi warsztaty kulinarne dla osób z celiakią i nietolerancją glutenu, pomagając im odnaleźć radość w gotowaniu i odkrywać nowe smaki.